De koningin ontwaakt

De aardhommel geschilderd door
Andrea Lavery LaveryART

Het leek er zaterdag een beetje op: lente. Een fijn voorjaarszonnetje scheen en ik kon zonder winterjas en das de tuin in. En het was ook voor het eerst dat ik weer hommels zag vliegen, daar wordt ik altijd vrolijk van - die dikke, harige brommers die met hoge snelheid door het luchtruim zoeven. Hóp daar landde er een op een narcis en daar bleef ze ook heel lang bungelen. Nog lang nadat ik op het gemakje van alle kanten foto's had gemaakt hing deze steenhommel op te warmen in het zonnetje. Dat het om een steenhommel ging, had ik ondertussen opgezocht in het boekje 'Bijen & Hommels - verrassend vlakbij' Een handzaam gidsje uitgegeven door de KNNV (vereniging voor veldbiologie) met duidelijke uitleg over de bij en haar aanverwanten. In het boekje las ik ook: "In het prille voorjaar vliegen de uit de kluiten gewassen hommelkoninginnen al rond: luidruchtig zoemend doen ze zich tegoed aan de nectar van krokussen en andere vroege bloeiers. Als je nu een hommel ziet, is het altijd een koningin. Zij is namelijk de enige hommel die overwintert; de rest van het volk sterft aan het einde van de zomer." 

Steenhommelkoningin met haar glanzend zwarte lijf en rood uiteinde. Deze hommel komt in open landschap en tuinen voor en dankt haar naam aan het feit dat ze nestelt onder stenen maar ook wel in muizen- of vogelnesten en spouwmuren. Welkom in de hof koninklijke hoogheid! Ik denk dat ze snel voor een hofhouding gaat zorgen: als ze een nest heeft gemaakt of gevonden, gaat ze eitjes leggen waar allereerst werksters uit komen. 

Een dag later was het alweer raak en zag ik op mijn rondje door de tuin deze weidehommel in een krokus. Ik maakte een diepe buiging voor haar - met fototoestel - ze zal wel gedacht hebben: "Altijd weer die paparazzi die in de bosjes liggen te loeren met hun telelenzen. Kan ik nu nooit eens even rustig uit mijn winterslaap ontwaken?!" Uit mijn gidsje leerde ik dat de weidehommel een van de vroegst vliegende hommels is die naar wilgen, krokussen en hondsdraf op zoek gaat. Nou, bingo! Krokus gevonden. Kan nog net hoor, want nu het dit voorjaar laat warm wordt, zijn de krokussen al bijna uitgebloeid terwijl de hommels het nog te koud vonden om uit te vliegen. Hopelijk vinden ze nog voldoende andere voedselbronnen. De weidehommel komt algemeen voor in open landschappen, langs bosranden, in tuinen en weiden - vandaar de naam. Ze nestelt in kruidachtige planten (voorzichtig dus met snoeien!) en soms in oude vogelnesten. 

Op de Pulmonaria (longkruid) zat dit kleine, pluizige beestje. Ze was me veel te snel af - kon haar nog net op de foto zetten - maar heb niet goed kunnen zien welk soort bij ze is.

Mocht je ze ook nog zien vliegen dan is hier een overzicht van de meest voorkomende hommelsoorten in Nederland: 

Links:

KNNV 

Bestuivers over bijen, hommels en zweefvliegen. 

Vroege Vogels  over de hommel.                                    

Verborgen lente

Narcis in de voorjaarssneeuw.

In the bulb there is a flower,

in the seed an appletree.

In cocoons a hidden promise:

butterflies will soon be free!

In the cold and snow of winter,

there's a spring that waits to be,

unrevealed until its season,

something God alone can see.  

Wat een gure dagen, zelfs met sneeuw. Vorig weekend werden we lekker gemaakt met zo'n veertien graden lenteweer - ik zag zelfs al vlinders fladderen! - maar nu moeten we het doen met een schamele graad of 3 en een ijzige oostenwind. En toch, overal om je heen zie je de belofte van de lente zoals in het lied hierboven beschreven - een Engelse hymne (vertaling onderaan dit bericht). De bollen groeien onverdroten door en ja ze kunnen best tegen de kou. Je hoeft niet bang te zijn dat ze bevriezen want in de bol zit veel zetmeel wat omgezet wordt in suikers, hierdoor ligt het vriespunt lager. Die paar nachtvorstjes kunnen ze dus best aan. De vele regenval van vorige week is een ander verhaal, als bollen lang in water (natte aarde) blijven staan, kunnen ze gaan rotten. Plant bollen dus altijd in goed doorlatende grond - grond waar het regenwater snel in wegzakt - en heb je ze in potten staan, let dan ook op dat het regenwater goed weg kan lopen. 

Droogte is een andere bedreiging voor de bloembol al kan het met zijn voorraad vocht in de bol lang toe. Ze gaan zelfs groeien als ze nog niet geplant zijn, denk maar aan een netje uien waar ineens allemaal groene stengels uit groeien. 

Ook de oude wijfjes beginnen weer te bloeien. (Wordt ook wel  voorjaarsster genoemd. Latijnse naam: Ipheion uniflorum)

Krokus in het gras na de regenbui, paar zonnestralen en hup - de bloem gaat weer open. De eerste bijen zijn gesignaleerd, die maken dankbaar gebruik van deze vroege bloeiers. Voornemen: in het najaar nog meer krokusknolletjes planten. Nog even een kritische noot, ik heb het al eens geschreven; de krokus groeit niet uit een bolletje maar uit een knolletje. (bol of knol) Bij de vertaling van de hymne is dit helaas ook weer mis gegaan...

In de bloembol is de krokus,

in de pit de appelboom.

In de pop huist een belofte:

vlinders fladderen straks rond.

In de koude van de winter,

groeit de lente ondergronds,

nog verborgen tot het uitkomt,

God ziet naar de schepping om.

Zon of regen, warm of koud, mijn Boeddha's blijven lachen. Laten wij dat dan ook maar doen. Britse tuinprogramma-presentator Alan Titchmarsh sloot toen hij Gardeners' World presenteerde de aflevering altijd af met 'Whatever the weather, enjoy your garden! Ofwel: wat voor weer het ook is, geniet van je tuin! 

Huisarrest

Kippen Alba en Clara - hier nog op vrije voeten - hebben huisarrest gekregen. Voorlopig moeten ze in hok en ren blijven en mogen ze niet in de tuin scharrelen. Beetje beteuterd kijken ze hoe de veel kleinere krielkip Betje en krielhaan Dorus de vleugels uitslaan en zo uit de ren, de tuin in vliegen. Zíj wel..! Deze ophokmaatregel heeft niets te maken met vogelgriep of andere enge ziekten, nee, de dames walsten met hun grote poten de tere voorjaarsbloemen en het nog zachte, jonge blad aan gort. Als de borders over een aantal weken weer wat dichter begroeid zijn, mogen ze weer hun gang gaan. 

Vooral de knalblauwe oosterse sterhyacint (Scilla siberica) moest het ontgelden. De paar centimeter hoge steeltjes met bloemen in de knop hebben nog geen bescherming en húp daar lagen de knopjes geknakt op de grond... Deze foto is van vorig jaar, ook dit jaar wil ik toch echt genieten van deze blauwe sterren tussen de gele narcissen. 

Karwei van de week was het bemesten van het gazon. Eerst met de hark nog wat blad en takjes eraf gehaald en daarna strooien maar. 's Avonds viel er gelijk een lekker buitje regen op dus dat gaat helemaal goed komen. Van de kippenren naar het overdekte terras was een kippenpaadje ontstaan; de kippen hebben deze route in de winter zo vaak gelopen dat er bijna geen gras meer groeit. Ik heb de grond los geharkt, graszaad gestrooid en daarna met de achterkant van de hark aangedrukt. De boel afgedekt met gaas om het te beschermen tegen vogels en katten. Wat ik nog moet doen is twee stukken van het graspad waar veel mos groeit aanpakken. Het mos hark ik zoveel mogelijk eruit en dan ga ik de kale plekken weer bijzaaien. Omdat het mos maar moeilijk verteert, gooi ik het niet op de composthoop. Ik gooi het echter ook niet in de groene bak want een groot aantal dieren - of eigenlijk diertjes - zijn dol op mos. Het is een schuilplaats voor allerlei kleine kruipertjes. En nestmateriaal voor de vogels. Het uitgeharkte mos gooi ik daarom in een rommelhoekje achteraf in de tuin. 

Pimpelmees verzamelt mos (foto: Vroege Vogels). Over het bouwen van een mezennest vond ik een leuk artikel op de site van de vogelbescherming: Een warm bedje er staat o.a. in dat je aan de hoeveelheid mos in een mezennest kunt zien wanneer de mezen eitjes gaan leggen, heel bijzonder! 

Koude start

Winterse taferelen in de hof.

De sleep van de mantel van Koning Winter viel over Nederland en bracht - zelfs in Zeeland - ijs en sneeuw. De oostenwind die hij daarbij uitblies maakte het venijnig koud. 

In de tuin hadden we even helemaal niets te zoeken. Of toch? Jawel, Polleke was er weer! Polleke is een schattig wit met bruin hangoor-konijn. Ze woont bij ons in de buurt en is een kampioen in ontsnappen uit haar hok. We hebben haar eerder al eens opgevangen en via stichting Amivedi konden we toen contact opnemen met haar baasje. Nu hopste ze dus weer door de tuin en knabbelde links en rechts van de planten. De tongvaren en het wintergroene siergras viel wel in de smaak. Met een schaaltje kippenvoer probeerde ik haar in de reisbak van de katten te lokken maar daar had ze geen zin in. Wel in het voer, niet in de bak. Snel kroop ze onder de garage van de achterburen. Uiteindelijk hebben we haar een dag later kunnen vangen en - ook weer via Amivedi - aan de dolblije baasjes kunnen overhandigen. 

Artisjokken met sneeuw, het lijken wel besuikerde oliebollen. De plant kan niet goed tegen de kou maar lijkt de paar dagen vorst goed te hebben doorstaan. We zullen zien of ze nog uitloopt.

Om me heen hoor ik dat iedereen de winter wel weer beu is en dat de lente (of zelfs de zomer) nu wel mag beginnen. Goed nieuws, de lente komt eraan. Sterker nog, volgens de meteorologen begint de lente op 1 maart dus hebben we al vier dagen te pakken. Voor wie goed kijkt, kun je het buiten ook al zien: de knoppen aan bomen en struiken worden steeds wat dikker en na krokus en sneeuwklok zullen straks ook de blauwe druifjes, hyacinten en vroege narcissen gaan bloeien - de bloemknoppen zijn al te zien. Bij elke zonnestraal gaan de krokusbloemen open maar ik heb nog amper insecten gezien om ze te bestuiven - die vinden het vast nog te koud. 

Krokussen in de sneeuw, ze kunnen er tegen. Nu de sneeuw weer gesmolten is, staan ze weer net zo makkelijk te stralen in het gras. 

Het valt voor de kippen ook niet mee, scharrelen in de sneeuw! Ik heb ze maar wat extra voer gegeven. Voor de tuinvogels hangen er nog kopjes met vogelzaad en de sierappel is ook nog niet leeg gegeten. Houtduiven, tortelduiven en merels eten er met smaak van. Vandaag landde er een brutale reiger bij de vijver, die was blijkbaar zo hongerig dat hij/zij ondanks dat ik in de buurt van de vijver bezig was, toch steeds terug kwam. 

Komende week schommelt de temperatuur overdag rond de acht graden en ja, dan komt er wel weer wat regen. In ieder geval wel groeizaam weer. Tijd om de tuin klaar te gaan maken voor het nieuwe seizoen. 

Vrij vertaald: 'De Maartse wind laat de narcis dansen'.