Een graantje meepikken

Het was een drukke maand, september, van tuinieren kwam niet veel. Dus alles ging in de tuin z'n gangetje. Een deel van de planten is uitgebloeid en sterft af, de herfstasters komen nu juist in bloei. De bessen, appels en bladeren verkleuren van groen naar oranje en rood en alles wat daar tussen zit. Mooi hoor. Het gras moet nog steeds één keer in de week gemaaid en eigenlijk is er ook nog best veel te wieden, de voegen van de paden staan ineens weer vol paarden-bloemen. 

De vlijtige liesjes waren uitgebloeid maar bij de Lidl stonden mooie viooltjes, Liesjes op de composthoop en de viooltjes in de potten. Ze groeien en bloeien in een verantwoord mengsel van kokosgrond en compost (zie: 'laag bij de grond').

Herfstaster 

Clara

De komende weken is de agenda weer wat leger dus dan kan ik orde op zaken gaan stellen. Deze week moet ik in ieder geval het kippenhok uitmesten. De dames kip - Alba, Betsie en Clara - hebben een ruim bemeten onderkomen in het schuurtje tegen de garage waar de vorige bewoner zijn Fiat 500 parkeerde. Met een buitenren eraan is het een perfect kippenhok geworden. Omdat de tuin open is naar de straat kunnen de dames jammer genoeg niet vrij door de tuin scharrelen, anders zouden ze slakken kunnen vangen. Nu vang ik ze zo af en toe en gooi ze bij de kippen. In ruil daarvoor en voor het graan, oud brood en groenteafval, legt het trio lekkere eieren voor ons. In het binnenhok ligt een laag zaagsel, ik schep elke dag de uitwerpselen weg maar het raakt op den duur toch vervuild dus schep ik alles in de kruiwagen en strooi het tussen de planten of op de composthoop. Blijkbaar eten de dames niet altijd hun bordje helemaal leeg want op de plek waar ik zaagsel had gegooid, groeide opeens tarwe. Lekker laten staan, zag er wel grappig uit. Toen het graan rijp was heb ik een paar keer een bosje in de kippenren gegooid, dat is nog eens recyclen. 

Alba en Betsie

Graan in de border

De laatste graanhalmen nam ik mee naar school. Tijdens de geschiedenislessen kwamen de eerste boeren aan bod, een mooie gelegenheid om de kinderen zelf eens een akkertje graan te laten zaaien. Enthousiast pelden ze de korrels uit de halmen. 'Zijn dit nu de zaadjes juf?' Ja, dat zijn de zaadjes. 

In een bak in de vensterbank ontkiemde het snel, er staat nu een flinke bos groene sprieten. 

Toch jammer dat we geen schooltuin hebben, als je ziet hoe enthousiast ze zijn over het zaaien en zien groeien van planten.

Het was een beetje feest deze week want dit blog Hof van Jaantje bestaat 1 jaar. Een jaar schrijven over de tuin, ik wist toen ik er aan begon niet of zou lukken, maar de tuin blijft me inspireren. Feest - dus taart - bloementaart natuurlijk. 

Laag bij de grond

wat is potgrond eigenlijk?

opgegroeid in foute grond

Per jaar gaan er bij mij zo'n 5 grote zakken potgrond doorheen: om de potten op het terras te vullen, voorzaaien van planten, verspenen, oppotten van stekjes...Alles gewoon in goedkope, universele potgrond. Toen zag ik een aflevering van de Keuringsdienst van waarde, wat is potgrond eigenlijk en waar komt het vandaan? En dan schrik je je rot want wat is het geval, potgrond is voornamelijk veen met wat toevoegingen als zand en mest. Deze veengrond hebben we in Nederland nog wel, maar in beschermde natuurgebieden. Dus halen we het uit het buitenland en dan voornamelijk uit Estland. Nederland is hier de grootste afnemer, eenderde van het Estse veen is voor de Nederlandse plantenbak. Hier beschermen we de natuur en daar laten we het afgraven, dat is al geen fijn idee maar het afgraven van veen heeft ook nog eens enorm negatieve gevolgen voor het klimaat.

Veen ontstaat heel langzaam, zo'n 1000 jaar vertering van planten waarbij CO2 opgeslagen wordt in de plantenresten. Bij het afgraven van veen komt dit CO2 weer vrij. In de uitzending wordt het afgegraven veengebied 'Een schoorsteen van broeikasgas' genoemd. En er wordt gesteld dat het net zo ernstig of erger is dan het kappen van regenwoud. Daar sta je niet bij stil als je je balkonbak met geraniums vult! 

wat nu?

In de aflevering van de Keuringsdienst werden geen alternatieven gegeven, jammer. Het enige wat genoemd werd, is biologische potgrond maar daar zit ook nog veen in. Op hun site staat wel een manier om zelf potgrond te maken: potgrondrecept

Door googelen kwam ik er achter dat kokosgrond een goed alternatief is, potgrond gemaakt van kokosgruis een restmateriaal wat overblijft na het verwerken van kokosnoten. Het is in de handel in de vorm van geperste blokken en gewoon in zakken net als potgrond. Als je het spul via internet wil bestellen kom je veelal bij handelaren die materialen voor wietkweek leveren! Tuincentra in de buurt konden me echter ook aan kokosgrond helpen. De geperste blokken* zijn heel handig als je (even) geen auto ter beschikking hebt maar in verhouding wel duurder dan de zakken van 40l*. 

Kokosgrond is sowieso veel duurder dan gewone veen-potgrond, maar ja, dat zijn we wel gewend van milieuvriendelijke alternatieven. Ik kan nu in ieder geval met een schoon geweten én schone handen potten vullen. 

Klaar voor de start

kokosblok 

zo is het verpakt, de zak moet je openknippen

ongeveer 3 l water toevoegen
en dan wachten...

het blok volgezogen met water
de grond is nu klaar voor gebruik

deze viooltjes groeien op
in schone grond

*Groenrijk:Pokon kokos potgrond compact 10 l: € 2.99
Ecostyle cocopeat 40 l : 7.99

*Intratuin 
eigen merk kokospotgrond 40 l : € 6.99

Inspiratiebron

Ton ter Linden stopt ermee. Wie? en Met wat? zullen velen nu denken, maar een beetje tuinliefhebber weet precies wie ik bedoel en wat de impact is van dit zinnetje. Ton ter Linden is kunstenaar, op het doek en met planten. Jaren stelde hij zijn tuin in Ruinen open totdat het hem te veel werd; te veel werk, te veel publiek, te veel drukte. Na een aantal jaren Limburg, toch weer een tuin in het hoge noorden, in het Friese dorpje De Veenhoop. Nu heeft hij de knoop doorgehakt, tuin en huis staan te koop. Ton is 79, het tuinwerk werd te zwaar. In Trouw van donderdag 11 september 2014 stond een mooi artikel hierover. En op www.groenjournalistiek.nl kun je een interview lezen van Ellen van der Peet, zij sprak Ton begin september, net voordat hij definitief besloot te stoppen. interview

Inspiratiebron

uitgeverij Terra
ISBN 90-6255-624-8

Ik weet niet meer hoe en wanneer ik de tuinen van Ton leerde kennen maar vanaf dat moment ben ik wel anders naar de tuin gaan kijken. Aha, zo kan het dus ook en zo zou ik het ook willen. Het zal in ieder geval begin jaren negentig van de vorige eeuw zijn geweest, toen ik niet eens een tuin had. Bij huis tenminste niet, we hadden wel een volkstuin en daar moesten natuurlijk ook bloemen in komen. Zomer 1996 waren we op vakantie in Drenthe en hebben we de tuinen in Ruinen bezocht. En ik heb al jaren een boek van Ton in de kast staan: "Tuinieren uit de kunst". Had ik het boek en ben ik toen de tuinen gaan bezoeken, of was het andersom? Ik denk het, maar weet het niet zeker. 

Papavers in Ruinen

Geleerd van Ton 

Wat is er nu zo anders aan zijn manier van tuinieren, zo bijzonder dat er zelfs een artikel in een landelijke krant over verschijnt, en wat leerde ik daarvan, daar dacht ik afgelopen dagen over na. Ik ga hier niet uitwijden over de invloed van Ton ter Linden op het tuinieren in Nederland (en over de grenzen) maar houd het even bij mijn eigen hof:

• Hoge planten op de voorgrond, waarom niet? In de borders van Ton geen diagonale lijn van klein spul vooraan, daarachter iets hoger en helemaal achteraan de langste planten. Nee, gewoon gelijk een muur van planten die je overweldigen: "In deze tuin (de zonneborder) kon ik mijn voorkeur laten zien voor hoge planten en voor een direct uit het gazon hoogoprijzende beplanting; herinnerend aan de branding en de lijn van het strand, maar dan nu in een border die zo overweldigend is in grootte en hoogte dat je er bijna in kunt verdrinken". (uit 'Tuinieren uit de kunst) 



De gele tuin. Contrasterende
vormen, hoog vooraan en
blussen met grijs.  

• Schilderen met planten waarbij je kijkt naar kleur en vorm. In Ruinen had Ton 1,5 ha waarop hij verschillende tuinen creëerde waarvan een aantal 'op kleur' zoals: de gele tuin, de tuin in het wit, de rode border, tuin in lila en blauw. Voor mij geeft tuinieren op kleur houvast; wat zet ik waar en hoe vormt het een geheel. En ik vind het mooier om naar te kijken, maar dat is natuurlijk persoonlijke smaak. Van Ton leerde ik niet alleen naar kleur te kijken maar ook naar vorm en niet alleen naar de bloem maar ook naar de rest van de plant: combineert het blad mooi met de bloem? Is de plant ook uitgebloeid nog mooi? Is de plant mooi naast andere planten, waarbij je let op grof naast fijn, slanke stengels naast brede schermen. En, 'blussen met grijs': "Onmisbaar in de Gele tuin is het grijs. Grijs om de sterke kleuren te binden en grijs om te blussen! (uit 'Tuinieren uit de kunst) Verschillende soorten Artemisia zijn hiervoor heel geschikt. 
• Laat alles staan en knip in het vroege voorjaar de dode stengels af, laat dit gewoon liggen als voedsel voor de bodem. 

Blussen en binden met grijs. 

Uitgebloeid maar niet uitgeblust.

Ton ter Linden, bedankt voor deze bron van inspiratie. Ik hoop dat u nog veel moois zult maken, al is dat niet meer in een gigantische tuin, en van alles wat groeit en bloeit zal genieten.

Ton ter Linden website

De foto's heb ik gemaakt in 1996 en zijn gescand, vandaar de wat mindere kwaliteit. 

Morgenstond heeft goud in de mond

Venkelweb

Het wordt langzaamaan herfst, heerlijk! Er verandert veel in de tuin, het felle van de zomer is er af en alles krijgt een roestig sausje. Een aantal volhouders bloeit nog even lekker door, zeker met de afwisseling van regenachtig en dan weer zonnig weer. Als het dan 's morgens nevelachtig is en de zon komt voorzichtig door, laat ik alles uit m'n handen vallen en ga de tuin in met het fototoestel. Een kwartier later kan de sprookjesachtige sfeer al helemaal weg zijn, dus snel handelen. Wel oppassen voor spinnenwebben, voor je het weet zitten ze in je haar, mét spin. Maar ze leveren ook mooie plaatjes op.

Mooi, ochtendzonnetje in de Cosmea

Eenjarige Cosmea bipinnatus. Makkelijk zelf te zaaien, een zomer lang plezier.

Ik was dit jaar een beetje laat met het zaaien van eenjarigen, sommigen werden opgevreten door de slakken dus nog een tweede keer zaaien. Eigenlijk helemaal niet zo erg want daardoor staan ze nu nog mooi in bloei. Elk kattensnorplantje (Cleome) wat ik in de border had geplant, werd tot de grond opgevreten door het slakkenleger. Ik had er ook een stuk of vijf in een pot geplant, die hebben ze met rust gelaten. Het zijn flinke planten geworden maar ze bloeien nog niet, of dat nog gaat lukken? Ik hoop het want ze zijn zo mooi. Er is dus nog veel te genieten voor het echt een kale boel wordt in de tuin. Maar daar gaan we nog maar even niet aan denken. 

Zon op een steel 

 

Gaura lindheimeri
Prachtkaars

Bij ontbijt in de teunisbloem

Aaibaar gras: Stipa tenuissima
vedergras

De Dahlia's blijven maar bloeien, nog volop knoppen er in. 

Wel opletten, de knollen moeten voor de vorst uit de grond. Maar....dat duurt nog heel lang, toch?