Plantencombinaties in de border

Voorjaarsborder met het dieprode blad van Penstemom 'Huskers Red' wat mooi contrasteert met het grijsgroene blad van Artemisia (A. ludoviciana 'Valeri Finnis'). 

Bij het beplanten van een tuin zijn er een aantal dingen waar je rekening mee moet houden zoals: 

wat is de ligging van de border: zonnig of juist schaduw.

welke grondsoort: zanderig of juist kleiig, droog of juist nat. 

En dan nog de plantkenmerken: welke bloeitijd heeft de plant en hoe hoog wordt deze? Gelukkig is er heel veel uitzoek en lukt het altijd wel om een flinke lijst met favorieten samen te stellen. Dan moet je alsnog een keuze gaan maken want ze passen vast niet allemaal in de tuin (tenzij je een park tot je beschikking hebt).

bloemschikken in de tuin

Hoe maak je dan vanuit die lijst met planten de juiste keuze voor een border met mooie plantencombinaties? Dat doe je door te kijken naar vorm en kleur. Zoals je een boeket samenstelt voor in de vaas met mooie kleurcombinaties maar ook verschillende vormen bloemen, kun je ook in de tuin als het ware bloemschikken met planten. Misschien nog belangrijker dan de vorm en de kleur van de bloemen, is de vorm en kleur van het blad. Want na de bloei moet het ook nog mooi zijn en een plant bloeit meestal maar een paar weken (sommige fanatiekelingen uitgezonderd). 

Boeket uit de tuin met verschillende bloemvormen en - kleuren, maar ook hier bladvorm en -kleur. 

blad is de basis

Het ene blad is het andere niet en niet alle blaadjes zijn groen. Van sprietig dun en buigzaam (grassen) tot groot, dik en stug (Hosta's bijvoorbeeld) en van grijs tot rood, gestreept, gevlekt, gestippeld of juist egaal van kleur, glad of behaard, met of zonder stekels... er zijn eindeloos veel vormen, kleuren, geuren en texturen in blad. 

Het is leuk om met deze vormen, kleuren en texturen te spelen, je kunt contrasterende bladvormen bij elkaar planten zodat deze naast elkaar beter tot hun recht komen, bijvoorbeeld de eerder genoemde grassen combineren met Hosta's. In een groep met kleinbladige planten zorgt een plant met groot blad voor rust en structuur. 

Contrasterende bladvormen: klein, smal en gezaagd van Verbena met groot, rond en glad van Hosta. 

Kleiner blad maar wel een leuk contrast waarbij de grijzige kleuren elkaar juist aanvullen: siergras Festuca glauca (blauw schapegras) met bodembedekker Acaena buchananii (stekelnootje).

Bij het kiezen van planten kun je kijken naar bladkleuren die tegen elkaar afsteken of juist gaan voor blad in dezelfde tinten; ton-sur-ton. In een border met overwegend groen blad zal een plant met geelbont blad extra opvallen en de boel als het ware 'oplichten', alsof je in een donkere kamer een paar schemerlampjes aan doet, zeker als de border in de schaduw ligt geeft dit een mooi effect. Roodbruin blad kleurt mooi bij grijsgroen en maakt het geheel minder kil. 

Drie grijsgroenen bij elkaar: Brunnera macrophylla 'Jack Frost' (Kaukasisch vergeet mij nietje) is bijna glimmend grijs met mooie licht tot donkergroene nerven, Lamium maculatum 'Beacon Silver' een dovenetel met zilverige blaadjes en de grijsgroene Hosta halcyon.

Twee geelbonte planten: Hedera helix 'Goldchild' (geelgerande klimop) en Hakonechloa macra 'Aureola' (hakongras). De bladvormen contrasteren, de kleuren vullen elkaar juist aan. 

Zet bij de geelgroene planten een roodbladige en je hebt een heel sterk contrast. Heuchera micrantha 'Palace Purple' (purperklokje). De wolfsmelk op de achtergrond (Euphorbia amygdaloides 'Purpurea') bloeit met geelgroene schutblaadjes en heeft roodbruin blad, het contrast komt zodoende in deze ene plant weer terug. 

Euphorbia a. 'Purpurea'

Als de kleuren van het blad ook nog terugkomen in de bloemen is het natuurlijk helemaal geslaagd. 

Vergeet diamanten, geef mij maar planten!

'Diamonds are a girls best friend', dat zong Marilyn Monroe in 1953, maar ik houd niet zo van die glimmers - geef mij maar planten! Dinsdag reden we met een aanhangwagentje naar de kweker om mijn bestelling op te halen; kisten vol vaste planten - allemaal voor onze tuin. Eindelijk is het tijd om de borders in te gaan planten. Vorig jaar april/mei werd de tuin aangelegd maar de beplanting moest nog even wachten. Afgelopen winter maakte ik het beplantingsplan, twee weken geleden ging ik met mijn bestellijst naar de kwekerij en nu stonden dan eindelijk de planten klaar om in de grond te gaan. Het beplantingsplan uitgeprint mee naar buiten, en dan kijken of wat ik op papier heb bedacht ook in het echt goed uitpakt. 

Beplantingsplan van een border in de voortuin, 3.60 bij 3.60 meter. Er staan al twee sierappels in (Malus, lees: geluk op vrijdag de dertiende) en ik heb er een kruidenhoekje gemaakt. Nu dus nog de planten erbij. 

Het ruitenpatroon van papier met bamboestokken nagemaakt voor houvast - het vergt wat ruimtelijk inzicht, net als kaart lezen. De planten die er al staan zijn eenjarigen uit de bloemenrand (lees: pretpakket) die zich hebben uitgezaaid, ze mogen blijven. 

En dan alle planten volgens het plan verdelen in de vakken. Hier en daar toch nog wat geschoven maar in grote lijnen was wat ik op papier had bedacht een goed plan. 

En dan: kuiltje graven, plantje uit de pot, wortels beetje los peuteren, in het plantgat zetten, plantgat dicht maken. En dat zo'n vijfentachtig keer. Wel lekker in het zonnetje! Met de tuinslang alles lekker water gegeven en nu: groeien maar! Met deze border wil ik een bloemenweide imiteren, ik heb planten gekozen die er natuurlijk uitzien en aantrekkelijk zijn voor insecten:

Linksboven: Geum 'Fire Opal' (nagelkruid), lekker een oranje toef in de verder voornamelijk blauw en witte beplanting.

Rechtsboven: Geranium pratense (beemd-ooievaarsbek), een wat hogere soort 50-70 cm. die van nature in Nederland voorkomt. 

Midden links: Aster 'Monte Cassino' een herfstaster met heel fijne bloemetjes.

Midden rechts: Eryngium planum 'Blauer Zwerg' (blauwe kruisdistel).

Linksonder: Geranium 'Johnson Blue', een lagere ooievaarsbek, leuk voor de rand van de border. Na de bloei is het een mooie bladplant die in de herfst prachtig verkleurd. 

Rechtsonder: Kalimeris incisa (wordt wel zomeraster genoemd, is een aan de aster verwante plant uit Japan). Bloeit met kleine margrietjes, een mooie, stevige plant waar je de hele zomer plezier van hebt. 

Een jaar later...

Renovatie tuin voorkant 

We wonen alweer een jaar op ons nieuwe adres, wat gaat dat snel! We hebben dan ook niet stil gezeten, in het voorjaar ging de tuin op de schop en in het najaar volgde een renovatie aan het huis: kunststof kozijnen en betimmering. Al met al ziet het er allemaal heel anders uit dan toen we het huis kwamen bezichtigen - toen leek het nogal op een Oud-Hollandsch-pannenkoekenhuisje. 

Renovatie tuin achterkant

Door het verwijderen van alle coniferenhagen ontstond er een fijne, open ruimte. De schutting en het hek dat we hebben laten plaatsen neemt veel minder ruimte in waardoor we plek over houden voor lekker ruime terrassen en paden. We kunnen nu helemaal rond het huis lopen, wat ook wel heel praktisch is. 

Zo kijken we vanuit huis de tuin in. De borders moeten nog verder ingeplant worden - het leukste werk komt dus nog, vind ik. De klimop die we tegen het hek hebben geplant groeit heel goed. De vijverrand heb ik weggewerkt met alle stenen die ik bij het spitten uit de grond heb gehaald. Is nog niet helemaal naar mijn zin en er zijn inmiddels nog meer stenen naar boven gekomen - daar ga ik nog verder mee rommelen en dan wil ik er ook nog plantjes tussen laten groeien.

In de achtertuin. Op de foto ziet het er al lekker groen uit, maar ook hier is nog ruimte in de border voor nieuwe planten. Tegen het rek had Suzanne-met-de-mooie-ogen het prima naar haar zin. Tot de eerste vorst bloeide ze door. Nu heb ik de plant afgeknipt en uitgespit en staat deze binnen te overwinteren. 

Plannen...

Na de verhuizing startte ik met de cursus 'tuinarchitectuur' via de LOI. Onze eigen tuin was tegelijkertijd een mooi oefenproject. Het was heel leerzaam en gaaf om te zien hoe het plan dat ik op papier had bedacht werkelijkheid werd. Nu, een jaar later, ben ik een heel eind gevorderd met de opleiding en met een heel mooie cijferlijst werk ik toe naar het examen - spannend! 
Ik merk dat ik in de jaren dat ik in Vlissingen in en met mijn Hof van Jaantje bezig was, heel veel ervaring en kennis heb opgedaan die ik nu kan toepassen bij het bedenken en ontwerpen van tuinen. Die ervaring wil ik heel graag delen (zoals via dit blog) en daarom ga ik van mijn hobby mijn werk maken. 
Zoals jullie misschien al hebben gezien is de vormgeving van deze website aangepast met andere kleur, ander achtergrondje en een heus logo. Ook is de pagina 'Tuinontwerp' toegevoegd. Hier staan tot nu toe alleen nog maar het logo en mijn visitekaartje - maar het begin is gemaakt! 

Ook een hof van Jaantje?

Heb je een nieuwe tuin die nog ontworpen moet worden, wil je je tuin of een deel ervan aanpassen? Neem dan contact met mij op  een eerste, vrijblijvende kennismaking. 

Mail: hofvanjaantje@gmail.com 

www.hofvanjaantje.nl

Lijsterbes, plezier voor mens en dier

Vorige keer schreef ik over een bijzondere 'boom' in Hof van Jaantje (teruglezen: bijtanken in het vogelvoederstation), inmiddels is er nóg een boom bijgekomen: 

Deze lijsterbes is een prima boom voor een kleine tuin, hij wordt 6-8 m. hoog met een compacte kroon, dus je hebt niet snel last van takken die bij de buren over de schutting gaan hangen - met alle gevolgen van dien. Een lijsterbes biedt plezier voor mens en dier: in mei bloeit de boom met witte schermbloemen waar de nodige insecten op af komen, daarna volgen de bessen - bij deze soort rode - waar de vogels weer dol op zijn, en dan in de herfst als toegift prachtig verkleurend blad. De Sorbus groeit op lemige grond, zandgrond, veengrond en zure grond, kan tegen droogte en verdraagt ook schaduw. Geen veeleisend type kortom. Ik hoop dat 'ie het in de Zeeuwse klei én wind ook goed naar de zin zal hebben. In ieder geval heeft onze boom ter ondersteuning twee flinke boompalen gekregen. 

Eerst een gat graven, twee keer zo groot (breed) als de kluit van de boom. Dit was weer een uitdaging; ik stuitte op oude coniferenwortels en puin (natuurlijk weer een paar bakstenen uit de grond gehaald). De kippen mochten scharrelen, die vonden het een feestje - al die wormen die naar boven komen. Dan de boom voorzichtig uit de pot halen, wortels een beetje los peuteren en het geheel in het gat plaatsen. Door de vrijgekomen aarde mengde ik Vivimus (bodemverbeteraar van DCM). Dit mengsel rondom de kluit, licht aandrukken. Palen aan weerszijden van de stam plaatsen: minimaal een derde van de paal moet in de grond. Dan de boombanden rond de stam van de boom en aan de paal vastmaken. Dit gebeurt vaak hoog aan de stam maar lager is eigenlijk beter; de boom heeft wel enige ondersteuning maar vormt sneller stabiliteitswortels. De jonge stam kan goed meebuigen op de wind en zal niet net boven de boomband afbreken (een risico bij hoger bevestigen van de boomband). Als laatste de boom water geven, veel water! Voordeel van planten in het najaar is dat de kluit minder snel (of niet) uitdroogt, het regent voldoende om de boom van water te voorzien. Maar bij de aanplant dus wel water geven. 

Bijtanken in het vogelvoederstation

Sinds kort staat er een bijzondere 'boom' in de Hof van Jaantje: een metalen paal met aan de bovenkant gekrulde 'takken'. Het heeft ook wel iets weg van een ouderwetse straatlantaarn. Het is een vogelvoederstation, een 'all-you-can-eat' voor de tuinvogel, 24/7 geopend. En reken maar dat de vogels de weg hebben gevonden naar dit restaurant. Er hangen nu twee silo's aan; een met gemengde zaden en een met pinda's. In het midden een vetbolletje. Aan de paal zit ook een bakje water. Mezen en mussen vliegen af en aan voor een snelle hap. Ook spreeuwen proberen een graantje mee te pikken. Met de silo's kunnen ze niets, maar met wat moeite kunnen ze van de vetbol pikken. En verder eten ze de zaadjes op die op de grond zijn gevallen - net als de tortelduifjes, die pikken ook zo hun graantje mee. Er landde ook nog even een kauw bovenop de paal, die keek het eens aan en besloot toen dat dat allemaal toch wat te ingewikkeld was om aan eten te komen. Als de zonnebloemen over een poosje 'op' zijn, ga ik aan de paal nog een silo met zonnebloempitten hangen. De zonnebloemen bij het hek worden druk bezocht door puttertjes (distelvinken) en meesjes. Zelfs een bonte specht kwam even aanvliegen, pikte een paar zonnebloempitten en vloog weer weg. Merels zien we ook, die eten de bessen van de prunus. 

Koolmees op de pindasilo. Erachter een vetbolletje, deze zit in een speciale houder want het gebeurt helaas dat mezenpootjes verstrikt raken in de vetbolnetjes. 

Koolmees op de uitkijk, kan ik veilig gaan eten? 

Gezellig met z'n tweeën uit eten...

Pimpelmeesje met zaadje in de snavel.

Musje snoept van de vetbol

Mees en spreeuw op het mandje. Hier kan ook nog voer op gelegd worden, fruit of meelwormen bijvoorbeeld. 

Onderaan de paal wordt het eetfestijn voortgezet. Spreeuw denkt: gooi nog eens wat naar beneden!

Puttertje op de zonnebloemen. 

Op de website van de vogelbescherming is veel te lezen over het voeren van vogels:vogelbescherming - vogels voeren

(Niet) volgens plan

Eindresultaat

Laat ik eens beginnen met een foto van het eindresultaat van een zaterdagmiddag in de tuin. Klein stukje border ingeplant, geheel volgens plan. Eerst netjes de border opgemeten,  bedacht welke planten er goed passen, beplantingsplannetje getekend, met een lijstje naar het tuincentrum. Thuis gekomen met alleen de planten die op het lijstje stonden (een hele prestatie!), net voor ik wegreed wel bedacht dat een zak bodemverbeteraar ook nog handig zou zijn. Thuis de boel uitgeladen en gereedschap uit de schuur gehaald. Tot zover, alles nog volgens plan - maar dan, zodra ik het eerste plantgat ga graven stuit ik op een steen. En nog een. En....! Die stenen en (stukken) stoeptegels moeten er eerst uit, anders wordt het niets met de planten. Dat wordt graven. Dik een uur later: een krater in de border en een klein muurtje aan puin op het pad maar nu kan ik dan toch echt gaan planten. Die zak bodemverbeteraar komt goed van pas.

Deze border ligt pal op de wind, daarom stevige planten gekozen die goed tegen zeewind kunnen: 

- Elaeagnus x ebbingei 'Compacta' (olijfwilg), met mooi grijsgroen blad

- Tamarix tetrandra, bloeit in het voorjaar met roze trossen. Overhangende takken met fijn blad.

- Rosa rugosa 'Alba', een witte rimpelroos die ook in de duinen groeit.

- Miscanthus 'Yaku Jima', siergras - deze kocht ik twee weken geleden in Biervliet. (lees: herfstasters en siergrassen

- Echinops ritro 'Veitch's Blue' - kogeldistel. 

Boven: olijfwilg en kogeldistel. Links: Rosa rugosa en Miscanthus. Rechts: Tamarix.

Na het inplanten van de border nog een graaf- en plantklusje: in de schuur stond nog een doosje met bloembollen die lagen te popelen om de grond in te gaan. Terwijl ik bezig was, ging het regenen (had ik ook niet gepland) maar met een regenjas aan doorgegaan en toch alle bollen de grond in gekregen. 

Bolletjes in de herfst...

En zo zien ze er over een paar maanden uit! Hier ga ik me heel de winter op verheugen. Linksboven Narcis Tamara, linksonder Narcis Hawera. Rechts van boven naar beneden: Scilla siberica, Chionodoxa luciliae, Crocus 'Blue Pearl' en Narcis actea. 

Onvoorziene omstandigheden

Herfstasters en siergrassen

Vanmorgen was ik met oudste zoon op stap. We reden onder de Westerschelde door naar Zeeuws Vlaanderen. Ons doel: de herfst siergrassen en asterdagen bij kwekerij In Goede Aarde te Biervliet. Ik was er al eens eerder, een aantal jaren terug in de zomer, en verheugde me er dan ook op om deze kleine kwekerij met prachtige borders nog eens te bezoeken. We werden niet teleurgesteld, de tuin rondom het huis zag er schitterend uit - nog volop kleur door de verschillende grassen, asters en andere herfstbloeiers. Hier en daar waren wat planten door de hevige regenval van de dag ervoor uit elkaar gezakt, maar het merendeel stond nog fier overeind. Hier hebben ze bij In Goede Aarde een trucje voor: in het voorjaar grofmazig gaas over de planten leggen. De plantenstengels groeien er tussendoor en zo houdt het de boel bij elkaar.  Stokken of andere steunen zijn niet meer nodig. Ik schreef er eerder over in dit blogbericht: Chocolade en flamingo's

Ronde border omsloten door haagbeuk. Zo'n haag als windscherm is hard nodig in de Zeeuws-Vlaamse polder. 

Na het bewonderen van de tuin liepen we via het prieel het kwekerijgedeelte op. Denk je ach, wat zal er in oktober nog te halen zijn? Nou, genoeg. En ook hier ziet alles er uit om door een ringetje te halen. 

De planten staan niet op alfabet maar op 'mooi en verstandig bij elkaar', zo omschrijven Frans en Franny het op hun website. Eigenlijk zijn deze straatjes met kistjes vol planten mini-borders. Zou je uit één zo'n straatje uit elk kistje een aantal planten kopen en in je tuin zetten, heb je gegarandeerd een mooi samengestelde border. Ook heel fijn zijn de duidelijke naamkaartjes met korte omschrijving van de plant. En natuurlijk het deskundig advies van de kweker zelf, die daar zeker niet zuunig mee is! 

Genoeg gejubeld, we kwamen voor de plantjes. Ging er ook nog wat mee naar huis? Ja, natuurlijk kon ik het niet laten ook al had ik me nog zo voorgenomen om éérst een goed doordacht beplantingsplan te maken voor de nieuwe hof, wie kan zoveel moois weerstaan. En omdat ik toch al een vaag plan in mijn hoofd heb, vulde ik een kistje met grassen en asters. Die kan ik altijd wel ergens kwijt, toch? Als bonus kreeg ik nog een flinke bos herfstasters mee, de omgewaaide stelen die inmiddels afgeknipt waren: "Zonde om weg te gooien toch?" Zeker, ons Zeeuwen bin zuunig, gelukkig wel!